Arap Amerikan Enstitüsü Lideri ve Zogby Araştırma Şirketi’nin lideri James Zogby, Ortadoğu’da gelecek 10 yıl için kaygıların ve beklentilerin değerlendirildiği son anketini açıkladı. 10 ülkeden iştirakçilerle IŞİD, İran, İsrail-Filistin sorunu ve ABD’nin bölge siyaseti değerlendirildi.
25 Ağustos 2019 ile 26 Eylül 2019 tarihleri ortasında gerçekleştirilen Zogby anketine Tunus, Mısır, Lübnan, Filistin, Ürdün, Irak, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Türkiye ve İran’dan 8 bin 315 kişi katıldı.
DURUMLAR DAHA BERBATA GİDECEK
Türkiye dışındaki ülkelere, dokuz ülkeden iştirakçilere beş yıl önceye nazaran durumları soruldu. Bu ülkelerden yalnızca üçü Tunus, Ürdün ve Birleşik Arap Emirlikleri’nden olumlu karşılık geldi. Tunuslular ortasında bu oran geçen yıla nazaran yüzde 21’den yüzde 49’a, Ürdün’de yüzde 31’den 42’ye, BAE’de yüzde 68’den 73’e yükseldi.
Gelecek beş yılla ilgili beklentiler sorulduğunda ise Ürdün, bu üçlüden ayrılarak olumsuz görüş bildiren ülkeler ortasına katıldı. Ürdün, Mısır, Lübnan, Irak, Suudi Arabistan ve İran’dan iştirakçilerle Filistinliler, durumlarının daha berbat gitmesini bekledikleri karşılığını verdi.
EN OLUMSUZ ABD GÖRÜŞÜ TÜRKİYE, İRAN, IRAK VE FİLİSTİNLİLER’DE
Amerika’nın Sesi’nden Dilge Timoçin’in haberine nazaran, ABD’de Trump idaresinin başa gelmesi bölge ülkelerince birinci vakitlerde olumlu karşılansa da son anket iştirakçilerin ABD’ye bakışının önemli manada olumsuz tarafa gittiğini oraya koydu. Öteki ülkelere nazaran ABD’ye daha olumlu yaklaşan Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’nde bu oran düşerken, ABD’yi en olumsuz kıymetlendiren iştirakçilerin başında Türkiye geldi. Iraklı, İranlı ve Filistinli iştirakçiler da ABD’nın bölge siyasetlerini en olumsuz pahalandıran ülkeler oldu.
IŞİD’in Ortadoğu’da hezimete uğratıldığına dair inançsa yüksek. Ankete katılan Iraklılar’ın yüzde 82’si, Ürdünlüler’in yüzde 79’u ve İranlılar’ın yüzde 72’si IŞİD’in yenildiğinden emin. Bu zafere en kuşkuyla yaklaşan ülke ise Türkiye oldu. Türkiye’den iştirakçilerin yüzde 71’i IŞİD büsbütün ortadan kalktığına inanmadıklarını söyledi.
Suriye’nin geleceğinin ne olacağı ile ilgiliyse karışık görüşler hakim. Türkiye’den iştirakçilerin yüzde 39’u ülkede bölünmüşlüğün Esad ile cihatçı kümeler ortasında süreceği görüşünde. Esad’ın tam egemenliğine inançsa yüzde 35. Cihadçıların yeniden mevzilenerek Esad güçleriyle çatışacağını söyleyenlerin oranı da yüzde 26. Esad’ın büsbütün denetimi ele alacağına en çok inananlarsa yüzde 53’le İran ve yüzde 49’la Ürdün.
ENDİŞE KAYNAĞI NE ÇIKTI
Altı Arap ülkesi ve Türkiye’ye, bölgedeki İran nüfuzuyla ilgili en fazla endişelendikleri hususlar da soruldu. İran’ın nükleer programı Mısır, Ürdün ve Birleşik Arap Emirlikleri’nden iştirakçiler için en üst sırada yer aldı. Iraklı ve Lübnanlı iştirakçiler kendi ülkelerine İran müdahalesinden en çok kaygı duyduklarını karşılığını verdi. Suudi Arabistan için bu müdahale alanı Basra Körfezi olurken, Türkiye’den iştirakçiler ise İran’ın en çok Suriye’ye müdahalesinden kaygı duyduklarını söyledi.
İsrail-Filistin sorunu ise bölge ülkelerinin öncelikleri ortasında değil. Ülkeleri farklı olsa da iştirakçilerin birden fazla İsrail’le ilgilerin, bir barış muahedesi olmasa bile olağanlaşması gerektiğini destekledi. İştirakçilerin normalleşmeden yana olmasının nedenleriyse Filistin idaresine duyulan öfke, savaş yorgunluğu biçiminde sıralandı. Filistinliler için adalet ise anket için sunulan dokuz mevzu ortasında iştirakçiler için en alt sırada yer aldı.
Ankete nazaran ABD ve Arap dünyası tarafından terk edildiklerini düşünen Filistinliler de gidişatlarından şad değil. Filistinliler’in yüzde 78’i durumlarının berbata gittiğini düşünüyor.
TÜRKİYE SAĞLAM MÜTEFFİK DEĞİL
Sekiz Arap ülkesi ve Türkiye’den iştirakçilere gelecek 10 yıl için hangi müttefiklerin en muteber oldukları da sonuldu. Mısırlı 1050 iştirakçinin hiçbiri Türkiye’nin muteber bir müttefik olduğu cevabını vermedi. Irak’ta bu oran yüzde 5, Birleşik Arap Emirlikleri’nde de yüzde 8’de kaldı.
Türkiye’yi en emniyetli müttefik olarak görenlerse Filistinliler oldu. Türkiye, Tunuslular’ın sıralamasında ikinci, Lübnanlılar’ın listesinde de üçüncü en emniyetli müttefik olarak yer aldı.
Türkiye’den iştirakçiler içinse en emniyetli müttefik yüzde 64’le Avrupa Birliği. AB’yi, Çin, Hindistan, Rusya ve Japonya izliyor. ABD, Suudi Arabistan ve İran ise en az güvenilen müttefikler.