2010'lu yıllar, moda dünyasında değerli değişikliklere şahit oldu. Süratli modanın iklim değişikliğine olumsuz tesiri hakkındaki farkındalık giderek arttı. Tüketimde doyum noktasına ulaşıldığı hissi yayıldı. Y ve Z jenerasyonunun hakimiyeti gözlendi. Çeşitlilik modada nihayet ana akıma da girmeye başladı.
İşte BBC Moda muharriri Bel Jacobs’tan BBC Türkçe’nin aktardığı yazı…
Y JENERASYONUNUN ETKİSİ
Maymun iştahlı, tutkulu, her şeyden haberdar olmaya çalışan ve kendini sık sık kaybeden Y jenerasyonu, yani 1981 ile 1996 yılları ortasında doğanlar moda markalarının tüm dikkatlerini üzerlerinde topladı.
Geçmişte moda meraklıları yeni dönemleri beklerken, dünya nüfusunun yüzde 30'unu oluşturan Y jenerasyonu her şeyi çabucak artık istiyordu: Terziden siparişten tutun da kültürel aktivitelere ya da moda ikonlarıyla işbirliklerine dek.
Moda sanayisi de bu taleplere ahenk göstermeye çalıştı. Kıyafetlerin ortalama üretim müddeti 120 günden 60 güne indirildi. Pekala Y jenerasyonunu mutlu etmeyi başarabildiler mi? Olağan ki hayır.
Sürdürülebilirlik konuları hakkındaki artan farkındalık ve dört taraftan üzerlerine üzerlerine gelen eserlerin fazlalığı karşısında aşırılık aksisi bir hareket baş gösterdi. Aslında görünen o ki artık Y jenerasyonu da doyum noktasına ulaştı: Amerikalıların yüzde 74'ü artık parasını daha çok tecrübelere, bir restoranda hoş yemek yemek, seyahat etmek ya da hamama gitmek üzere şeylere harcamayı tercih eder oldu. Bir marka bu durumda ne yapabilir?
PODYUMDA ÇEŞİTLİLİK
2008'de süpermodel Naomi Campbell, siyah modellerin renklerinden dolayı ajanslar tarafından dışlandığını söyledi.
Moda dalında uzun yıllar boyunca hoşluğun tek bir tanımı, tek bir standardı vardı. Bu alanda son 10 yıl içinde ilerleme kaydedildi.
2015'te Denise Bidot, New York Moda Haftası'ndaki bir olağan vücut defilesini açan birinci büyük vücut model oldu; 2017'de Halima Aden memleketler arası bir defilede podyuma çıkan birinci türbanlı modeldi.
Ekim ayında ise Krow Kian bayanların hazır giysi dönemini kapatan birinci trans birey oldu. Lakin iş bununla kalmamalı. Moda dünyası geçerliliğini koruyabilmek ismine sürüye uyma huyuyla bilinir.
Ayrıca Bidot, Aden ve Kian'ın tümü de son derece alımlı bireyler. Çeşitliliğin ne demek olduğunu anlamak istiyorsanız, Gerçek Podyum'a (The Real Catwalk) bir göz atmanız âlâ olabilir. Çünkü başvuran herkes bu podyuma çıkma hakkına sahip.
GERÇEK KÜRKE ELVEDA
On yıllardır süren kampanyalar sonucunda nihayet lüks markalar birbiri gerisine kürke veda etmeye başladı. Hala çok sayıda hayvan kıyafet yapılmak üzere canlarından oluyor. Halbuki kürklerin hayvan ve gezegen dostu alternatifleri artık mevcut.
Gerçek kürke bağımlılık, aslında bazıları için çok sıkıntı vazgeçilen bir şeydi. Çünkü kürkün lüks tüketimle, zenginlik algısıyla direkt bağı vardı. Rusya ve Çin üzere kürkün en büyük tüketicileri olan ülkelerde, bu anlayış hâlâ mevcut.
Peki fakat kürkten neden vazgeçildi? Hayvan hakları kümelerinin yürüttüğü kampanyalar sonucunda, toplumsal medyanın da yardımıyla, zavallı hayvanların bir gardıropta yer alsınlar diye nasıl vahşice katledildiğini gösteren bilinmeyen kayıtlar dünya geneline yayıldı.
Gucci'nin CEO'su Marco Bizzari, kürk bölümüne son ölümcül darbeyi 2018'de “Kürk mü? Hiç çağdaş değil,” diyerek indirdi. Sırada ise kürk kesiminden çok daha fazla sayıda hayvanın vefatına neden olan ve son derece zehirli süreçlerden geçilen dericilik var.
YENİ TIP MÜLKİYETLER
Gezegenin geleceği hakkındaki telaşlar ve insanların yenilik arayışları sonucunda yeni bir cins mülkiyet anlayışı da ortaya çıkmaya başladı. İkinci el piyasası bilhassa ivme kazandı ve endüstrileşmiş moda bölümüne kıyasla 21 kat daha fazla büyüme kaydetti.
RealReal ve Vestiaire Collective üzere ikinci el lüks tüketim platformları, birer kültürel fenomen haline gelmeye başladı. Ayrıyeten elbise kiralamak da son derece ilgi çeker oldu.
The Concious Closet (Bilinçli Dolap) isimli kitabın muharriri Elizabeth L. Cline, “Modayı sahip olduğumuz bir şeyden çok bir hizmet üzere görmeye başlamak, bölümü lekeleyen etraf krizinin tahlilinde de değerli bir rol oynayacak,” diyor.
Elbiselerin tadilatı da yine revaçta. Patagonia, tamir etme ve tekrar satma üzerine dayalı modeliyle eserlerini geri satın alıp, tadilattan geçirip, daha ucuz fiyata satışa sunuyor. Nudie Jeans tüm eserlere parasız tadilat hizmeti sunuyor. Eileen Fisher da az kullanılmış eserlere tadilat hizmeti veriyor.
YENİ GÜNDELİK KIYAFET
Seks her vakit çok satar, fakat bir bayanın cazip görünmek için dapdar bir Herve Leger elbisesi içinde nefes almadan dolaşmasına artık pek gerek yok üzere. Spor kıyafetler, spor ayakkabılar, sokakta rahat giyilen kıyafetler artık herkesin dolabında daha çok yer kaplıyor; rahat mesken kıyafetlerinin 2021 yılına dek perakende satışta 37,7 milyar doları yakalaması bekleniyor.
Yeni rahat kıyafet anlayışı kapsayıcılık, cinsiyet ayrımı gözetmemek ve yalnızca çiftleşmek için yeni bir partner bulmaya dayalı olmayan estetik ülküleri de içeren toplumsal fikirlerin bir sözü tıpkı vakitte. Bu sayede artık herkes derin ve rahat bir nefes alabilir.
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK: SÜRATLİ MODAYA TEPKİ
Son yıllarda yapılan araştırmaların açıkça ortaya koyduğuna nazaran, gezegenimizi süratle bir uçuruma gerçek sürüklüyoruz ve moda dalı de bunda büyük rol oynuyor. Alarm zillerini çalanlar ise yeniden o hudut bozucu gençler. Yapılan bir anket çalışmasına nazaran Z nesli gençleri aldıkları eserlerin toplumsal ve çevresel tesirine, evvelki nesillere nazaran çok daha fazla ehemmiyet veriyor. Yüzde 70'in üzerinde bir kesim etik tüketim yapmaya çalışıyor; bunların yüzde 57'si etrafa tesirin en önemli öncelikleri olduğunu söylüyor.
Moda bölümü de bu anlayışa süratle ahenk sağlamaya çalışıyor. Son olarak moda dünyasının 32 başkanı, G7 doruğunun yapıldığı Biarritz'de The Fashion Pact (Moda Sözleşmesi) çatısı altında bir ortaya geldi.
Ancak gemiyi batmaktan kurtarıp kurtaramayacakları meçhul. Modanın geleceği üzerine araştırmalarda bulunan Geraldine Wharry, tekrar de karamsarlığa çok yer olmadığı kanaatinde: “Büyümeyi ve mübadele bedelini kırmızıyla çizmeye hazır olduğu surece, moda dalı bu güç vakitlerde oyunun kurallarını değiştirmeyi başarabilir.”
MODADA TEKNOLOJİ
Geçen ay Londra'da süreksiz olarak açılan A Hot Second isimli mağaza, ziyaretçilerine kıyafetlerini kendilerine vermeleri karşılığında karmaşık gerçeklik yansıtan sihirli aynalarda yaşayacakları dijital bir moda tecrübesi sundu.
“Burada maksat 500 kadar kıyafeti çöpten kurtarmak ve dijital modaya, sürdürülebilirlik ve modayı deneyimleme konusundaki yaklaşımlara bir içgörü ve data zenginliği kazandırmaktı,” diyor organizatör Karinna Nobbs.
Aslında yeni bir kıyafet almanın en keyifli yanı onu birinci sefer üzerine giymek üzere görünse de dijital moda, dalın hantal çevresel ayak izi sicilini geliştirmesi için bir seçenek sunuyor.
Teknolojinin bu alanda oynayacağı değerli bir rol var. AlgiKnit üzere biyomalzemeler, meyve temelli ipliklerin kullanıldığı kumaşlar, susuz ve kimyasal süreç içermeyen boyama, çamaşır makinelerine entegre edilebilen mikrofiber filtre üzere çok sayıda moda teknolojisi yeni fikirlerle ortaya çıkmaya devam ediyor.