Türkiye'nin Almanya'da resmi Türk okulları açma teşebbüsü ve bununla ilgili olarak yürütülen görüşmeler Alman kamuoyunda ağır bir biçimde tartışılıyor.
Türkiye'de Almanya'ya bağlı olarak eğitim veren üç Alman okulu var. Ankara'nın da gayesi Almanya'da okullar açmak ve bununla ilgili olarak yaklaşık altı aydır görüşmeler yapılıyor. Husus Alman kamuoyunun da en tartışmalı gündem hususlarından biri durumunda.
Almanya'nın öteki bir ülke ile eğitim ve okul hakkında mutabakat imzalamak için görüşmelerde bulunması aslında harika bir durum değil. Dünya çapında, Almanya dışında 140 Alman okulu halihazırda faaliyet gösteriyor. Öğrenciler bu okullarda Alman, milletlerarası ve bulundukları ülkenin diplomalarını elde etme talihine sahip.
Buna karşı öteki devletler de Almanya'da okullar açıp, birebir formda eğitim faaliyetinde bulunabiliyor. Bu bağlamda Almanya'nın yirmiden fazla ülke ile karşılıklı olarak imzaladığı muahede mevcut. Kelam konusu okullar bilhassa ailesi sık sık yer değiştirmek zorunda olan diplomat çocuklarının nizamlı bir eğitim alabilmesi açısından kıymetli.
İZMİR’DEKİ SIKINTI
Deutsche Welle Sabine Kinkartz’ın haberine nazaran; Ankara, İstanbul ve İzmir kentlerinde birer tane olmak üzere, Türkiye'de de üç tane Alman okulu var. Lakin İzmir'deki okul, 2018 yılında Türk makamlarınca hukuksal bir desteği olmadığı gerekçesiyle süreksiz bir mühlet kapatıldı. Almanya hükümeti yaşanan tüzel sorunun ortadan kaldırılması için geçen yılın yaz aylarından bu yana Ankara ile temas halinde. Almanya Dışişleri Bakanlığı sözcülerinden Rainer Breul, “Mütekabiliyet temeline nazaran bir çerçeve anlaşması” imzalamak için müzakerelerin devam ettiğini duyurdu. Breul açıklamasında, “Konuya olan büyük ilgimizin ardında, Türkiye'deki Alman okullarının faaliyetleri için hukuksal temelin sağlanması yatıyor” tabirlerini de kullandı.
Ancak kelam konusu muahede Türkiye'ye de, Almanya'da resmi Türk okulları açma hakkı sağlayacak. Bununla ilgili somut planlar da yapılmaya başlandı. Hatta okulların açılacağı mümkün merkezler ortasında Türkiye kökenli nüfusun ağır olduğu Berlin, Köln ve Frankfurt kentlerinin isimleri ön plana çıkıyor.
BELİRLEYİCİ OLAN EYALETLERİN KARARI
Almanya ile Türkiye ortasında ilgili bir muahedenin taslağı şu an, incelemeleri için federal eyaletlerin ilgili makamlarına sunulmuş durumda. Bu eyaletlerin eğitim bakanları, Almanya Kültür Bakanları Konferansı'nda bir ortaya gelerek ortak kararlar alabiliyor. Fakat her eyalet kendi eğitim maddesine sahip.
Şu bir gerçek ki, Almanya'da okul açan öbür ülkeler üzere Türkiye de devlet olarak direkt okul açıp işletmesini üstlenemez. Bunu özel statüdeki derneklerin yapması gerekiyor. Almanya'da halihazırda bu alanda faaliyet gösteren bir Türk-Alman derneği var: TÜDESB. Yaklaşık 25 yıldır var olan derneğin, FETÖ’ye yakın olduğu sav ediliyor. TÜDESB Berlin'de okul değil fakat çocuk yuvaları işleten bir tertip.
FARKLI YERLERDEN GELEN ELEŞTİRİLER
Almanya'da faaliyet gösteren özel okulların eğitim metotlarını ve işçisini kendilerinin belirleme hakkı var. Lakin müfredat konusunda, kamu okulları ile birebir çizgide olmaları yasal bir mecburilik. Türkiye ile yürütülen görüşmelere katıldığı bir televizyon programında değinen Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas, Almanya'da açılacak muhtemel Türk okulları ile ilgili olarak, “Bunlar asla bizim değerlerimizle bağdaşmayan şeylerin öğretildiği yerler olmayacak” dedi.
Maas'ın sözcüsü Breul de, Türkiye'ye rastgele bir ayrıcalık tanınmasının kelam konusu olmadığını vurguladı.
Birçok Alman siyasetçinin ise tam da bu hususla ilgili telaşları var. Sol Parti milletvekili ve Türk-Alman Parlamenterler Kümesi Lideri Sevim Dağdelen'e nazaran Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Almanya'daki toplumu kutuplaştırıp bölüyor. “Onun okulları Almanya'daki ahenk ve demokrasi açısından zehirdir” sözünü kullanan Dağdelen, Alman hükümetinin, Türkiye'nin içinde bulunduğu siyasi ortamda neden Ankara ile bu görüşmeleri yaptığını anlayamadığını belirtti.
Sevim Dağdelen buna ek olarak, “Türk diktatör ülkesindeki eleştirel entelektüel bölümü ya cezaevine tıkıp ya da sürgüne gitmeye zorlarken, Alman hükümetinin Erdoğan ile kendi özel okullarını Almanya'da açabilmesi için müzakerelerde bulunması bir felakettir” dedi.
Almanya'nın Türkiye ile yürüttüğü görüşmelere bir tenkit de sağ popülist Almanya için Alternatif (AfD) partisinden geldi. AfD'nin Federal Meclis Küme Lideri Alice Weidel, “Türk Diyanet İşleri'nin bir şubesi olan DİTİB ile yaşanan tecrübeler, kağıt üzerinde Alman yasa ve yönetmeliklerine bağlı olunması gerektiği istikametindeki unsurların gerçek hayatta pek ciddiye alınmadığını gösteriyor” tabirini kullandı.
Weidel, özel okullarla ilgili maddelerde yer alan “eşdeğer müfredat” kavramının, “Türk devlet ve din propagandası için açık kapı bıraktığını” savundu.
İZOLE OLMAYA MÜSAADE EDİLMEMELİ
Almanya'da koalisyon hükümetinin büyük ortağı olan Hrıstiyan Birlik Partileri‘nin (CDU/CSU) Federal Meclis Küme Lider Yardımcısı Thorsten Frei da, “Okulların her halükarda, Türk devletinin ideolojik ve siyasi tesir alanının dışında tutulması” gerektiğini kaydederek, başarılı bir ahenk süreci için okulların çok değerli olduğunu belirtti.
Frei ayrıyeten, “Bu sebepten ötürü çocukların ve gençlerin eğitiminde, onların bizim açık ve özgürlükçü toplumumuzun dışında kalmamalarına hassasiyetle dikkat etmeliyiz” dedi.
Deutsche Welle'ye konuşan Dortmund Teknik Üniversitesi'ne bağlı Okul Gelişimi Araştırmaları Enstitüsü'nden Nele McElvany'e nazaran ise, kamuoyunun hususa gösterdiği büyük hassasiyet nedeniyle, okullar üzerindeki mümkün Türk devleti tesiri riskinin düşük olacağını tabir etti.
BELKİ DE BİR ZENGİNLİK
Alman eğitim sistemi talimatnameleri ve yönetmeliklerinin çok net olduğunu belirten McElvany, “Almanya'da bulunan mescitlerde verilen İslam dersi üzere örneklerden farklı olarak, Alman okullarında ideolojik propagandaya karşı elde pek çok imkan var” dedi. Nele McElvany, Almanya okul sisteminin bu biçim sistemsiz tesirlerden “ışık yılı uzaklığında uzak olduğunu” belirtti. Bilim insanı McElvany'e nazaran Almanya'da Türk okullarının açılması, Alman okul dünyası için bir zenginlik dahi olabilir.
“Bu okullar tahminen de o kadar âlâ olacaklar ki Türkiye ile kültürel ya da ekonomik bağları olan Alman aileler bile çocuklarını bu eğitim merkezlerine gönderebilecek” tabirini kullanan McElvany, bu ailelerin Türk okullarını bir seçenek olarak düşünebileceğini ve bu sayede kültürel alışverişi güçlendirebileceklerini vurguladı.