“Sosyalizm 99 yıl sonra tekrar Amerika’da”. Financial Times, 12 Mart günkü bir makalesinde ABD’nin iki büyük partisinden biri olan Demokratların adaylık yarışında Joe Biden’la başabaş giden Bernie Sanders için bu ifadeyi kullanmaktaydı.
Sanders kendisini bir sosyalist olarak isimlendirmekte ve anti-komünistlerin ülkesi ABD’de bunu söyleyebilmekte. Gallup’un anketlerinde 40 yaşın altındakilerin yarıya yakınının artık sosyalizm hakkında olumlu bir kanıları olduğu anlaşılıyor, demek ki Sovyet korkusu olan eski jenerasyonların yerini yeni seçmenler aldığında her şey çok değişik olacak.
ABD’NİN KOMÜNİZM FOBİSİ
Kültürlü ve eğitimli Avrupa’nın “sosyal demokrasi” olarak etiketlediği parasız eğitim ve herkes için sıhhat üzere talepler tutucu Amerika’da nesiller boyunca “komünizm” olarak isimlendirilmişti. Halbuki Amerika’da sosyalizm 1920’lere kadar değerli siyasal akımlardan biriydi. Amerikan sosyalizminin ve sendikacılığının kurucusu Eugene Victor Debs sosyalistler ismine 5 defa katıldığı bakanlık seçimlerinde yüzde 6’ya kadar oy alabilmişti.
1918’de dünyaya “demokrasi getirmek” ve “ulusların kendi yazgısını tayin hakkı” bahanesiyle dış müdahale çığırını açan ABD Lideri Wilson, savaş zıddı sosyalist Eugene Victor Debs’i “vatan haini” ilan ederek mahpusa attırmıştı. Sovyet ihtilalinin tesirleri ABD kapitalizmini uygunca korkutunca o günden beri ABD’de sosyalizm hatta toplumsal demokrasi şeytanlaştırılmıştı. Hele İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Soğuk Savaş başlayınca sadece ABD’de değil “küçük Amerika” yaptığı art bahçelerinde de sosyalizm korkulan bir söz haline geldi.
Soğuk Savaş sona ermeden evvel 1988’de “liberal” kavramına bile toplumun yalnızca yüzde 15’inin olumlu bakabildiği ABD’de (“USA Today”, James S. Robbins’in makalesi, 20 Şubat 2020 ) Demokrat Parti’nin yarısını temsil eden Bernie Sanders « demokratik sosyalist » olduğunu söyleyebiliyorsa dünya çok değişmiş demektir.
SANDERS VE SOSYALİZMİN DİRİLİŞİ
Sanders daha 1979’da yani 41 yıl evvel Amerikan sosyalizminin kurucusu Debs’i anlatan bir belgesel sinema yapmış, Belediye Lideri olduğu Vermont’ta ve Senatör olduktan sonra Senato’da Debs için anma plaketleri astırmıştı. Sanders aradan on yıllar geçtikten sonra bugün Debs’in gayretini kaldığı yerden devraldığını söylemektedir. Bankacılıkta fakirleri koruyan tedbirler ve çocuk işçiliğin yasaklanması üzere bahislerde öncelik yapan Debs, bugün servet vergisi, herkes için sıhhat ve parasız eğitim üzere taleplerin de öncüsü olmuştur.
Son sayılara nazaran Demokrat Parti adaylığında Biden, sosyalist Sanders’e nazaran favori görünmekte. Ancak, Biden’ın bir evvelki seçimde Hillary Clinton’un yaptığı yanılgıya düşmeyerek Sanders’in kimi taleplerini programına alacağı söylenmekte.
2016’da Bayan Clinton Demokrat Parti adaylığını Sanders’in önünde kıl hissesi farkla elde etmiş ve Trump’ın karşısına epeyce zenginlerden yana birprogramla çıkmıştı. Buna öfkelenen Sanders’in tabanından yoksul kesimden yüzde 20’lik bir kitle Trunp’a oy vermişti. Bundan ders çıkaran Biden artık Sanders kadar olmasa da tekrar de Clinton kadar sağda durmamayı tercih ediyor.
Servet vergisi, hastalık tatili sigortası, genel sağık sigortası, çocuk parası üzere Batı Avrupa’da çok sıradan haklar olarak kabul edilen ve Amerika’da ise komünistlik, Stalincilik olarak vahşice suçlanan talepler bugün milyarderlerin yakın dostu Biden’ın programında. Koronavirüs periyodu sıhhatte eşitsizliğin nasıl bir ahmaklık olduğunu daha da vurgulamış oldu.
YENİ SOSYALİST AMERİKA
Sosyal demokrat bir sosyalist akım bugün ABD’de büyük ilgi görmekte, değerli bir hareket oluşturmakta ve bilhassa gençler ortasında çok tanınan. Bunda en az 40 yıldır, bütün Amerika’yı bir gezginci vaiz üzere dolaşıp sosyalizmi anlatan 79 yaşındaki Bernie Sanders’in büyük rolü var. Amerikalılar Sanders’i Hristiyanların İsa Peygamber’in (AS) öncüsü olarak gördükleri Vaftizci Yahya’ya benzetiyorlar.
Genç jenerasyon bayrağı devralmaya istekli ve daha 30’lu yaşlardaki Kongre üyesi, Alexandria Ocasio-Cortez gibi önderler de hazır. Birçok gözlemci 21’inci yüzyılın sosyalist Amerika’yı göreceğini, Marx’ın kehanetindeki üzere sosyalizmin evvel en ileri kapitalist ülkelerde gerçekleşebileceğini belirtiyor.
Kayahan Uygur