Prof Dr Bülent Bakar ın çalışması Hava Taarruzuna Karşı Türkiye’de Pasif Korunma Tarihçi Kitabevi tarafından Escort Anıttepe yayımlandı
Bülent Bakar çalışmasında İkinci Dünya Savaşı öncesi tansiyonlu yıllarda ve savaş esnasında Türkiye de Pasif Korunma sürecinde neler yaşandığını ele aldı Çalışmada zehirli gaz kullanımına karşı alınan önlemlere dikkat Anıttepe escort çekildi
Birinci Dünya Savaşı’nda birtakım cephelerde zehirli gaz kullanılmıştı Bu gazların yarattığı fecî sonuç savaştan sonra da göz arkası edilmemiş ve kamuoyunun gündemine ağır biçimde girmişti
Kitabın Savaş Öncesi Pasif Anıttepe escort bayan Korunma Hazırlıkları başlıklı kısmında Türkiye nin zehirli gazlara karşı aldığı tedbirler öğretmenlere verdiği kurslar anlatıldı
Zehirli gazlardan ve hava ataklarından korunma kursları birçok resmî kurumda hayata geçirilişine değinildi
İşte Savaş Öncesi Pasif Korunma Hazırlıkları başlıklı kısımda anlatılanlar
Büyük bir savaşın gelmekte olduğunun farkında olan Türk Hükümeti hazırlıklarını yalnızca askerî tedbirlerle sonlu tutmamıştır Gelişen savaş teknolojisi hasebiyle cephe gerisinin tehdit altında olması yüzünden sivil halka dönük pasif korunma tedbirleri gündeme gelmiş sivillerin ve cephe gerisindeki alanların korunması için birçok çalışma yürütülmüştür Bu konuda alınan önlemlerden birisi resmî vazifelileri ve halkı bilinçlendirmek için kurslar tertip etmek olmuştur
ZEHİRLİ GAZ KURSLARI
İkinci Dünya Savaşı öncesinde pasif korunma kapsamında çeşitli tedbirler alınmaya çalışılmıştır 1931 tarihinde yayınlanmış olan Halk için Havaya Karşı Korunma Talimatı nın 59 Unsurunda askerler dışında sivil kuruluşlara da sorumluluk yüklenerek halkın aydınlatılması istenilmiştir Avrupa da bir müddettir devam eden çalışmaların artık bir an evvel Türkiye ye uyarlanması kaçınılmaz bir mecburilik haline gelmişti ve 1930 lu yıllarda bu konuda somut adımlar atıldı
RESMÎ GÖREVLİLERE ZEHİRLİ GAZ KURSLARI
Zehirli gazlardan ve hava hamlelerinden korunma kursları birçok resmî kurumda hayata geçmiş ve pasif korunma tedbirleri savaş öncesinde belirli bir düzeye getirilmeye çalışılmıştır
ÖĞRETMENLER
Hava taarruzları ve zehirli gazlar konusunun Avrupa da travma haline geldiği yıllarda Türkiye bu konuya daha önemli eğilmeye başlamıştır Zehirli gazlara karşı bilinçlenmeye dönük birinci adımlar çok isabetli olarak okullarda atılmıştır 1935 yılı Mayıs ayında Kültür Bakanlığı aldığı bir kararla lise ortaokul ve öğretmen okullarında zehirli gazlardan korunma tarzları ve zehirli gazlar konusunu temel alan bir ders okutulmasına karar verdi Bu bahiste kitap hazırları yapıldı ve dersin kimya öğretmenleri tarafından kimya dersinin bir bahsi olarak verileceği açıklandı. Bakanlık, derse azamî ehemmiyet gösterilmesini bilhassa istemişti.
1935 yılı Ağustos unda Ankara da özel bir zehirli gaz kursu açıldı 12 Ağustos ta başlayan kursa 43 vilâyetten gelen Kültür müfettiş ve öğretmenleri iştirak edeceklerdi Kurs mühleti 15 gündü. Burada eğitimden geçen öğretmenler misyon yerlerinde açılacak kurslarda meslektaşlarına eğitim vereceklerdi. Bu kurs, hava tehlikesinden korunmaya yönelik açılan birinci kurstu be yapılan teorik ve pratik derslerle memnuniyet veren bir sonuç elde edilmişti. Gaz kursu, 27 Ağustos’ta müfettiş ve öğretmenlere doküman verilmesiyle tamamlandı. Gaz kursunu bitiren müfettiş ve öğretmenler tam istendiği üzere, kendi vazife yerlerinde meslektaşlarına kurs ve konferanslar vermişlerdir. Gerçekten Akşehir ilçesindeki bir aktiflik gazetelerde yer almıştır. İlkokul müfettişi tarafından parti binasında verilen zehirli gazlar hakkındaki konferans birinci ve ortaokul öğretmenleri tarafından takip edilmiş ve konferans sonunda çeşitli deneyimler yapılmıştır. Müfettiş, bir hafta sonra konferans sinema salonunda halka verecekti.
Kültür Bakanlığı zehirli gazlarla ilgili bir dersin okullarda okutulmasını istemiştir Ayrıyeten 1936 yılı başında aldığı bir kararla okullarda zehirli gazlar ve korunma yollarıyla ilgili konferanslar verilmesini bildirerek Kültür Müdürlükleri ne tebligatta bulunmuştu Bu derslerde gösterilecek bahisler şunları: Gazın numune kutusu ve muhteviyatı, küçük gaz tabancası, sis numune kutuları, yangın bombaları, yakıcı bomba, büyük süzgeç, maske başlığı ve teferruatı, lastik eldiven ve elbiseler, oksijen aygıtı, gaz miyarları, birinci yardım ve tedavi sandığı ve kutusu… Ayrıyeten, okullarda küçük bir oda deneyim odası olarak tahsis edilecek, duvarlara zehirli gaz hamleleri ve korunma hallerini gösteren levhalar asılacaktı.
İstanbul Zehirli Gazlardan Korunma Kurulu kurs ve konferans faaliyetlerini arttırma istikametinde kararlar aldı Kaza ve nahiyelerde konferanslar verilirken Eminönü Halkevi nde ortaokul ve liselerdeki kimya ve fen bilgisi öğretmenlerine mahsus bir kurs açılması planlandı Şubat ın birinci haftasında başlayacak kursta 3 küme oluşturulacaktı Bu kümelerden birincisi sıhhî teşkilata mensup olanlar ikincisi kaza ve nahiyelerde konferans verecekler üçüncüsü öğretmenlerdi Kurs, haftada 4 gün olacak ve 1 ay sürecekti. Bu ortada zehirli gaz dersi okullarda mecburî ders olarak okutulacağından, başka ders levazımı üzere gaz maskeleri de okulların demirbaşları ortasında bulundurulacaktı.
Zehirli gaz dersinin okullarda okutulması için Maarif Vekâleti nden Milli Eğitim Bakanlığı okullara 11 Nisan 1936 da bir buyruk gönderilmiştir Liselerde kimya ortaokullarda fen bilgisi öğretmenleri tarafından verilecek dersin sene sonu imtihanını öğrenciler vermeye mecburdurlar
Haziran ayının birinci haftasında İstanbul Üniversitesi nde kimyager Necmettin Beyefendi zehirli gazlar ve korunma çareleriyle ilgili bir kurs düzenleneceği açıkladı Kursa bütün ilkokul öğretmenlerinin iştiraki mecburiydi Bir müddet sonra ilkokul dışında ortaokul ve lise öğretmenleri de kursa devam ettiler Necmettin Beyefendi derslerde yakıcı öksürtücü ve zehirleyici gaz çeşitlerini ve alınacak tedbirleri detaylı bir biçimde anlattı Bir hafta süren ve vakit zaman deneyimlerin yapıldığı kursa 3.000’den fazla öğretmen katıldı. Emsal kurslar eş vakitli olarak başka vilayetlerde de yapılmıştır. Gerçekten kimyager Abdi Beyefendi, Balıkesir ortaokul binasında Bandırma, Gönen, Marmara, Erdek ve Durmuşbey (Dursunbey olmalıdır) kazalarında misyon yapan 120 kişilik ilkokul öğretmeni kümesine zehirli gaz dersi vermişti. Bundan sonra düzenlenecek yeni kursa Edremit kazası öğretmenleri iştirak edecekti.
1936 yılı yaz mevsiminde birtakım öğretmenlerin tatili kısa sürdü Maarif Vekâleti İstanbul da bir zehirli gaz kursu açılmasını kararlaştırdı Kursa lise ve öğretmen okullarının kimya öğretmenleri katılacak ve eğitim 20 Temmuz 10 Ağustos 1936 tarihleri ortasında olacaktı Söz konusu kursa 300 öğretmen katıldı ve bir mühlet sonra sonuç Maarif Vekâleti’ne bildirildi. Yıl sonunda ise alınan bir kararla bütün okullarda zehirli gazlardan korunmayla ilgili öğrencilere konferans verileceği açıklandı. Okullardaki kimya öğretmenleri kendi öğrencilerine konferans verecek ve aydınlanmalarını sağlayacaktı.
Bazı zehirli gaz kurslarını bitiren öğretmenler daha sonra belirlenen okullarda meslektaşlarına ders vermişlerdir 20 Nisan 1937 tarihli bir habere nazaran Haseki Hastanesi ndeki kursu tamamlayan 30 öğretmen imtihanlarda başarılı olmuştur Bu şahıslar, İstanbul, Beyoğlu, Kadıköy ve Üsküdar mıntıkalarında kültür müdürlerinin seçtikleri okullarda zehirli gaz hakkında öteki öğretmeneler eğitim vereceklerdi.
Öğretmenler için birçok kentte açılmış zehirli gaz kursları 1937 ve 1938 yıllarında sistemli olarak devam etmiş ve 1939 yılında da devam etmesi kararlaştırılmıştır Bu kurslar ders yılı sonu geldiğinde Haziran ayında son buluyor ve eğitim yılı başlangıcında tekrar açılıyordu
Okullarda öğrenciler için verilen zehirli gaz konferansları aralıksız devam etmiştir Yeniden Maarif Vekaleti okullara gönderdiği bir genelgeyle kimya ve fizik dersleriyle birlikte okutulmasına başlanan zehirli gaz ve havadan korunma derslerinin yalnızca teorik olarak verilmesiyle yetinilmemesini tatbikatlara ehemmiyet verilmesini ve derslerin önemli biçimde takip edilmesini istemiştir
Maarif Vekâleti pasif korunma işini ciddîye almış ve önemsemiştir Vekâlet, 1939 sonbaharında eğitim yılı başlamadan evvel zehirli gaz eğitimine ve özellikle bu derslerin tatbikatlarına ihtimam gösterilmesini istemiştir. Tekrar, okullarda birer pasif korunma teşkilatı oluşturulması konusunu ilgililere bildirmiştir. Bu teşkilatta bütün görevler öğrenciler tarafından yerine getirilecekti. Üniversitede de pasif korunma komitesi oluşturulmuştu ve tedavi işleri Tıp Fakültesi öğrencileri tarafından gerçekleştirilecekti.
Yetkililer 1939 yılı yaz mevsiminde çeşitli kurumlarda olduğu üzere okullarda da tedbirler alıp beklenen bir savaş ve hücuma karşı hazırlık yaparken Avrupa da savaşın başlamasına sayılı günler kalmıştı