“Kanlı Pazar”, 1 Mayıs 1977 katliamının bir provası üzeredir. 1960’lı yıllarda kitlelerin maksat alındığı birinci büyük Kontrgerilla tertibidir.
Kıdemli gazeteci Ergin Konuksever’in unutulmaz fotoğrafı, o periyoda ayna tutuyor. Fotoğrafta, 16 Şubat 1969 günü Taksim Meydanı’nda gericiler tarafından bıçaklanan bir devrimci genç ve olayı müdahale etmeden izleyen bir toplum polisi görülmektedir.
16 Şubat 1969 günü Beyazıt’ta 30 bine yakın personel ve öğrenci toplanmıştı. 6. Filo’yu protesto haftası, görkemli bir miting ve yürüyüşle noktalanacaktı. Yürüyüşün adı “Emperyalizme ve Sömürüye Karşı Emekçi Yürüyüşü”ydü.
“GELMEYİN DİYEMEYİZ”
Dönemin Başbakanı Süleyman Demirel, 9 Şubat 1969 günlü gazetelere şu demeci veriyordu: “Amerikan gemilerinin limanlarımızı ziyaret edecekleri sırada sayıları bir kaç bini bulan şahısların dileklerine uyarak Türkiye’ye gelmeyin diyemeyiz.
“Bu, Türkiye’nin dış prestijini nereye götürür? Türk dostluğuna bu koşullar altında kim güvenir?”
Bir yıl evvel yeniden 6. Filo’yu protestoya hazırlanırken polis tarafından öldürülen Vedat Demircioğlu hafta içinde anılmış, üstünde Vedat’ın resmi bulunan ve Beyazıt Yangın Kulesi’ne asılan flama, sağcı basın tarafından “Kızıl bayrak çekildi” biçiminde duyurulmuştu. Bu nedenle 14 Şubat günü yapılan “Bayrağa Saygı” mitingi olacakların habercisi üzereydi. Bir Gladyo kuruluşu olan Komünizmle Uğraş Dernekleri Genel Lideri İlhan Darendelioğlu, mitingde yaptığı konuşmada “Memlekete ihanet eden bu hainleri toprağa gömme vakti gelmiştir” diyordu.
Mehmet Şevki Eygi ise 15 Şubat 1969 günlü Bugün gazetesinde, “cihada hazır olunuz” diye yazıyor ve şöyle devam ediyordu: “Büyük fırtına patlamak üzeredir, Müslümanlar ile kızıl kafirler ortasında topyekün savaş kaçınılmaz hale gelmiştir… Müslüman kardeşim, sen bu savaşta bitaraf kalamazsın. Ben namazımı kılar, tespihimi çekerim… Etliye, sütlüye karışmam deyip de kendine zulüm edenlerden olma, gözünü aç, bak!.. Onlarda taş, sopa, demir, molotof kokteyli mi var? Biz de birebir silahları kullanmaktan aciz değiliz… Cihat eden zelil olmaz. Sağ kalırsa gazi olur, canını verirse şehitlik gururunu kazanır.”
SALDIRI BAŞLADI
16 Şubat günü Beyazıt’ta toplanan yaklaşık 30 bin kişi yürüyüşe geçti. Tıpkı saatlerde gericiler Beyazıt ve Dolmabahçe mescitlerinde ve Taksim’de toplanırlar. Yürüyüş kolu, Gümüşsuyu yokuşunu çıkıp İstanbul Teknik Üniversitesi önüne geldiğinde gençlik başkanları bir kıymetlendirme yaparak Taksim’e bir öncü küme göndermeye karar verirler. Asıl kitle ise üniversitenin gerisinden dolaşarak alana girecektir. Fakat 400 kişilik öncü küme Taksim Alanı’na girdiği anda hücum başladı. İki personel Duran Erdoğan, Ali Turgut Aytaç öldürüldü, çok sayıda kişi yaralandı.
Türk Solu, “Milli Güçler bu vahşetin hesabını soracaktır” başlıklı yazısında olayı şöyle anlatıyor:
“Taksim alanı bir kapana benzemişti. Toplum Polisi bu kapanın en değerli unsuruydu. Operanın önündeki polis gücü her yerdekinden fazlaydı. Ve onların vazifesi yeteri kadar millici güç Taksim’e girince kapanın ağzını kapatmak böylelikle katliamı kolaylaştırmaktı. Ve o denli oldu. Daha evvel verilen direktiflerle kümelere bölünmüş mitingcilerin bir kısmı alana girince, polis hamleye geçti. Taksim alanının girişini kapadı. O sırada şeriatçılar atağa geçmişlerdi bile. Taksim Alanı bir anda harp meydanına döndü.” (Türk Solu, 25 Şubat 1969, S. 67)
Yarbay Celal Küçük, yıllar sonra Nokta mecmuasına olayı anlatırken, Türk Solu’nu doğrulayacaktır:
“Olay günü sabah dokuzda Taksim’e gittim. Osman Gülkılık ve İhsan Kuranar filan inzibat kulübesinde toplanmışlardı. Ben gittim, durumu söyledim. Kuraner’e ‘önlem alın’ dedim. Vahim bir sessizlik vardı. Olay çıktı çıkacak. Adamların ellerinde tesbih, demirler, sopalar, Dolmabahçede sabah namazını kılmışlar, tıklım tıklım meydana doluyorlar. Taksim Alanı’nın etrafına açılıyorlar. Orta boş kalıyor. Giren öldürülecek. Toplum polisi de Opera’nın önünden Vakıf İşhanı’na yanlışsız bir kama atıp gelen irtibatı kesiyor ve girenlerin üzerine aletli hamle başlıyor. Kitle silahsız, canını kurtaran Sıraselviler’e, Kazancı’ya kaçıyor. Sonuç 2 meyyit, 200 yaralı. Polisin hiçbir müdahalesi olmadığı üzere yere düşen silahı alıp sahibine veriyor. Bir kıta onbeş dakika sonra geliyor alana, fakat olan olmuş. Kümeden biri bir megafon alıyor eline ve ‘Şimdi de, Cumhuriyet’e, Milliyet’e gideceğiz’ diyor.”
“SEYİRCİSİYDİM”
Adalet Partili Mithat Perin’in Durum mecmuasında “Doğruya Gerçek, Eğriye Eğri” köşesinde Ahmet Emin Yalman şöyle yazıyordu:
“16 Şubat Faciasının Bir Seyircisiyim
“16 Şubat Pazar gününü ya Büyük Klüpte yahut Sipahi Ocağı’nda geçirmeyi tasarlamıştım.
“Gazetecilik radarım güzel işledi, beni Sipahi Ocağı’na 16 Şubat faciasını seyretmeyi mümkün kılan bir noktaya çekti. Türkün Türke el kaldırmasına, kardeşin kardeşi şuursuzca imansızca yok etmeye uğraşmasına saatlerce kan ağlayarak şahit oldum. 31 Mart olaylarını gören, 6-7 Eylül hâdiselerinin karanlıkta nasıl çılgınca gelişme fırsatını bulduğunu yakından izliyen bir gazeteci sıfatile şunu anladım ki deneyimden hiç mi hiç ders alamıyoruz, bizi berbata yanlışsız sürükleyen akıntılara karşı barajlar kurmayı, halkımızın inanç ve huzurunu muhafazayı bir türlü öğrenemiyoruz.
“Taksim Meydanı’nda niye vuruşuyorlardı? Haklı kimdi, haksız kimdi? Kendi kendime bu türlü sualler sormaya gerek görmedim.
“Gördüğüm, anladığım acı gerçek şu idi ki ikiye ayrılan dünyanın en tehlikeli bir geçit yerinde yaşıyan bir millet sıfatiylebekayi, selâmeti, gelişme imkânını sıkı sıkıya bir ulusal birlikte arıyacak, birbirimize sarılacak, mukadderatımıza el birliğiyle iyileştirmiye uğraşacak yerde, bize uzak ve yabancı akıntılara kendimizi kaptırıyoruz…
“Bunu kaç def’a kolay bir ilâç diye denedik, her keresinde felâketten felâkete sürüklendik. Olup biteni dakikası dakikasına izleyen bir gazeteci sıfatile ben şunu gördüm ki sağ kuvvetleri toplu namazla, yakadaki kırmızı işaretlerle, sopalarla ve öbür tertiplerle saldırışa uzun uzunluklu hazırlanmıştı. Emniyet kuvvetlerinin bunu fark etmemesi ve çarpışmayı önlemek için önlemli davranmaması bir yanılgıdır.” (Durum Mecmuası, 27 Şubat 1969, S. 229)
Hikmet Çiçek