Gençlik ve Spor Bakanlığı ile Diyanet İşleri Başkanlığı ortasında, ‘manevi danışmanlık ve din hizmeti’ protokolü imzalandı. Protokole nazaran KYK yurtlarında psikolog yerine 711 imam danışmanlık yapacak.
Peki nedir bu manevi danışmanlık?
Euronews’ten Burcu Karakaş, KYK yurtlarında kalan öğrencilerle görüştü ve Diyanet tarafından atanan manevi danışmanlar hakkında konuştu. Öğrenciler, manevi danışmanların yurtlarda nasıl misyon aldıklarını, onlarla olan bağlantılarını anlattı.
“NEDEN PSİKOLOG YOK, MANEVİ REHBER VAR”
Burcu Karakaş, mevzuyu şöyle kaleme aldı; “Ankara’da gittiğim yaz okulunda bir kız intihar teşebbüsünde bulunmuştu. Yurttaki memurlara ‘Neden psikolog yok, manevi rehber var? İlahiyat okuyup nasıl yurtlarda psikolog vazifesi yürütürler’ demiştim. ‘Biz bilmeyiz, üstten geliyor onlar’ dediler.”
Bugün avukat olan Elif, öğrenci olduğu periyot Kredi ve Yurtlar Kurumu’na (KYK) bağlı yurtta Diyanet İşleri Başkanlığı (DİB) tarafından atanan ve “manevi danışman” olarak misyon yapan bireye bu biçimde reaksiyon vermiş. Elif bu bahiste yalnız değil…
DİB, Gençlik ve Spor Bakanlığı ile 2015 yılında bir protokol imzaladı. Bakanlığa bağlı yurt, tesis, kamp ve gençlik merkezlerinde “gençlerin vücut ve ruh sıhhatleri ile manevi gelişimlerine katkıda bulunulması amacıyla” Diyanet’e bağlı vazifeliler tarafından din eğitimi verilmesi için imzalar atıldı.
Diyanet’in 2018 Mali Durum ve Beklentiler raporunda, “gençlerin sahih dini bilgiye ulaşmaları amacıyla” yurtlarda 2018-2019 devrinde 81 vilayette 615 manevi rehber görevlendirildiği belirtiliyor. Bu sene ise KYK yurtlarında “manevi danışman” olarak vazife yapacak 400 şahsa Ankara’da eğitim verildiği basına yansımıştı. Erbaş eğitim toplantısında, “Gönülleri fethetmemiz gerekiyor. Fırsatları çok düzgün pahalandırmak zorundayız” demişti.
Diyanet’in tabiriyle, manevi istişarelerin gençlere “rol model” olması bekleniyor. Minimum yeterlilik kaidesi için, “görev almak isteyen işçinin dini yükseköğrenim mezunu yahut farklı alan lisans mezunu olmaları” aranıyor. Manevi danışmanlar cuma hariç, haftada dört gün, günde en az beş saat olmak üzere vazife yapıyor.
“PSİKOLOJİK DANIŞMAN ÜZERE GÖRÜŞEBİLECEĞİMİZ SÖYLENDİ”
2013-2017 yılları ortasında Eskişehir’de bir KYK yurdunda kalan D., yurtta kaldığı son sene manevi danışmana oda tahsis edildiğini belirterek, “Hem dini hem de toplumsal meselelerle ilgili randevu alıp ruhsal danışman üzere görüşebileceğimiz söylenmişti” diye anlatıyor. Ankara’da KYK yurdunda kalan M. ise yaşadıkları durumu, “Dini danışman, danışmanlık alalım diye tabiri caizse öğrencilere ‘yapışıyor’ idi” diye aktarıyor.
Erzurum’da yurtta kalan M. ise danışmanlıktan memnun… “Ben Elhamdulillah Müslümanım. Bizim kaldığımız yurtta imam mevcut ve cuma günleri namazları o kıldırıyor. Ayrıyeten manevi manada da her türlü danışmanlığı bize yapabileceklerini söylüyorlar” diyor.
“KADIN ÖĞRENCİLERE YÖNELİK AKTİFLİKLERİN NEREDEYSE TAMAMI AİLE ÜZERİNE”
Diyanet’in yurtlarda yürüttüğü hizmetler ortasında sadece “manevi danışmanlık” yok. Kız yurdunda kalan bir genç, dini sohbetler, Kutlu Doğum Haftası aktiflikleri üzere tertipler olduğunu da lisana getiriyor. “Kutlu Doğum Haftası’nda Peygamberin sevdiği yemeklerden menü olurdu. Bir gün tirit yemeği çıkmıştı, fiyatsız alabiliyordunuz” diyor. Kutlu Doğum Haftası etkinliklerinden örnek veren bir öbür öğrenci ise, “Eğlence düzenlenir, katılan öğrencilere çekilişle ikram dağıtılırdı. İştiraki teşvik için yapılan şeylerdi tabii” diyor.
Ankara Şerife Bacı Kız Öğrenci Yurdu’nda kalan bir genç, dini programların 15 Temmuz darbe teşebbüsünden sonra arttığını söylüyor. DİB Lideri Erbaş bir öteki konuşmasında, “Dini istismar eden terör örgütleriyle uğraş kapsamında bilhassa gençlerimize yönelik bilinçlendirme çalışmalarımız devam etmektedir” demişti.
Aynı öğrenci, bayan öğrencilere yönelik aktifliklerin neredeyse tamamının aile üzerine olduğunu belirtiyor. “Sanki ailede tüm sorumluluk kadındaymış üzere bir algı yaratılıyor” diyor.
“YEMEKHANEDE TERAVİH NAMAZI KILINIYOR”
E., Erzurum’da KYK yurdunda kalıyor. Yurtta çoğunlukla milliyetçilik ve din motifli söyleşiler olduğunu söylüyor. Bilhassa Ramazan ayında dini aktifliklerin arttığını lisana getirerek, “Yemekhanede teravih ve cuma namazı kılınıyor. Geçtiğimiz ramazan ayında Sakal-ı Şerif gelmişti” diyor. 2016 Haziran ayında KYK’nın resmi sitesinde yer alan açıklamada, DİB ile imzalanan protokol gereği yurtlarda görevlendirilen manevi rehberlerin gençlere “daha şuurlu ve huzurlu bir Ramazan geçirmeleri” için yardımcı olduğu belirtilerek, “Yurtlarda mukabele okunuyor; namazlar daima birlikte yurt mescidinde kılınıyor. Kimi yurtlarda mescidin yetersiz kalması hasebiyle teravih namazı bahçede eda ediliyor” deniyor.
E., hem kendisinin hem de birtakım arkadaşlarının dini etkinliklerden sıkıldığını ekliyor. “Olmasın demiyorum lakin bilimsel ve kültürel aktifliklerin de yüklü olmasını istiyorum. Türkiye’nin Gençlik ve Spor Bakanlığı’ndan beklenmeyecek şeyler ne yazık ki” diye ekliyor.
GÖNÜLLÜLÜK TEMEL AMA…
Diyanet’in yurtlarda yürüttüğü hizmetlerde mecburilik yok, yani gönüllülük esas… Lakin ters durumlarla karşılaşan öğrenciler de olmuş. Bursa Orhangazi’de KYK yurdunda kalan M., “2017-2018 eğitim devrinde bir sene kaldım. Dini seminerler oluyordu. İştirak mecburî olmamakla bir arada yurt müdürü tarafından katılmamız için baskı yapılırdı. Akşam yemek saatine denk gelirse yememiz engellenir ya da zorlaştırılırdı” diye anlatıyor. Bir öbür yurtta kalan öğrenci de gönüllük aslının ihlal edildiğini şu formda aktarıyor:
“Odalarda eşya sistemini bozamazsınız. Ancak yurt müdürü Diyanet’in söyleşilerine katılmak kaidesiyle değiştirebileceğimizi söylemişti. Biz reddetmiştik. Yaşımız daha büyük olduğu ve eski hali bildiğimiz için itiraz edebiliyorduk. Lakin yeni jenerasyon maalesef uyguluyordu.”
Kocaeli Zekiye Gündoğdu Yurdu’nda kalan bir öğrenci de benzeri halde, “Benim kaldığım yurtta A ve B bloklar ranzalı, tuvalet ve banyo ortaktı. Vakıfta ise odalar bazalı, banyo ve tuvalet odaların içindeydi. Seminerlere sıklıkla katılanlar için vakıfta kalma bahtının arttığı söylentisi vardı” diye anlatıyor.
Gençlik ve Spor Bakanlığı, KYK yurtlarındaki Diyanet aktiflikleri ile ilgili bilgi edinme hakkı kapsamında yaptığımız müracaata bu haberin yayınlanma müddeti içinde karşılık vermedi.
“MADEN GEZİSİ DEDİLER, TÜRBEYE GİTTİK”
S., mühendislik okuyor. Yurt müdürlüğü geçen sene maden gezisi düzenleyeceğini söylemiş. Seyahate katılmak üzere yola çıkan öğrenciler kendilerini bir türbede bulmuş. “Fikrimiz sorulmadan ve bilgimiz olmadan bir türbeye götürüldük. Sabah türbeye, öğlenden sonra madene gittik” diyor. Birkaç öğrenci “Bunun için gelmedik” diye itiraz etmiş ancak geri kalan öğencilerin ses çıkarmadığını anlatıyor.
İstanbul’da KYK yurdunda kalan bir öğrenciden edindiğim “Haftalık Ders ve Sohbet Programı” duyurusunda, hafta içi her gün “Kur’an-ı Kerim”, “Hadis-Siyer”, “Tefsir-Meal”, “İlmihal” sohbetleri düzenlendiği notunun yanı sıra, “Hafta içi her gün 13.00-22.00 saatleri ortasında ‘manevi danışmanlarımız’ yurttadırlar” bilgisi yer alıyor. İstanbul’da bir yurtta kalan G., her sene kesinlikle Kuran kursu açıldığını, dini günlerde kesinlikle yurdun mescidinde program düzenlendiğini söyledikten sonra gülümseyerek ekliyor:
“Dördüncü yılımdayım, bir sefer olsun ulusal bayram kutlandığını görmedim!”