Elazığ’da yaşanan zelzele tüm Türkiye’yi sarsarken İstanbullular da beklenen Büyük Marmara Depremi’nin tedirginliğini yaşıyor. 16 milyon yurttaşın yaşadığı kentte yüzbinlerce bina 1999 yılında yaşanan Gölcük Depremi’ni gördü. On binlerce binanın beklenen büyük zelzelede yıkılması öngörülüyor.
Peki İstanbul’da sarsıntıya sağlam bir binada yaşamanın maliyeti nedir? Eski ve yeni binalarda oturan yurttaşlar ortasındaki fark nedir? İstanbul Emlak Komitecileri Odası Lideri Nizameddin Aşa, BirGün’den Rıfat Kırcı’ya yaptığı değerlendirmede İstanbul’da Gölcük sarsıntısı sonrası yapılan binaların, eski binalardan en az 2 kat daha kıymetli olduğunu belirtti. Aşa, rastgele bir semtte tıpkı sokakta yapılan ve metrekare boyutu tıpkı olan eski ve yeni bina ortasındaki fiyat farkların 3 kata kadar artabildiğini vurguladı.
GÖLCÜK SARSINTISI SONRASI YAPILAN BİNALAR DA YIPRANDI
Nizameddin Aşa eski ve yeni binalar ortasında en az yüzde 100’lük fark olduğunu ve 1999’dan sonra yapılan binaların da artık korozyona uğradığını belirtti. Aşa “1999’dan sonra yapılan bina zelzele yönetmeliğine uygun ve yapı kontrollerinin de denetlediği halde yapıldığı için daha sağlıklı ve inançlı gözüküyor. Lakin bu türlü olsa bile onlar da 20 yıllık binalar sonuçta, onlar da bir korozyona uğruyorlar. Lakin tabi 1999’dan evvel yapılan binalardan daha inançlı. Şu anda 70’li yılların sonu ve 90’lı yıllarda yapılan binalar hayli sıhhatsiz, kalitesiz” dedi.
Her yurttaşın bütçesine nazaran konutlarda oturmak zorunda kaldığına değinen Aşa şöyle konuştu: “Merkezlerde oturmak isteyenler ve fazla parası olmayan şahıslar ikinci el yani 99’dan evvel yapılmış hatta 40-50 yaşlarında binaları tercih ediyor ve onu almak zorunda kalıyor. Lakin tıpkı bedelle daha uzak semtlerde daha yeni bina alması mümkün. Tabi ki tercih sorunu. Tercih ve bütçeler ön planda. Gücü yeten kişi merkezde 2 oda 1 salona 1-2 milyon lira verebiliyor ancak yetmeyen de birebir bölgede 500-600 bin liralık bir konut alıyor.”
YURTTAŞIN GÜÇLÜ KONUTTA YAŞAMAYA EKONOMİK GÜCÜ YOK
Binaların yıpranmış olup olmadığını çıplak gözle tanım edilemeyeceğini, kesinlikle kontrollerin ve denetimlerin yapılması gerektiğini aktaran Aşa şu tabirleri kullandı: “Asıl olan, binaları belediyenin denetim etmesi. Bilhassa kıyı kesitindeki binalarda belediyelerin kıymetli çalışmaları var. Bu binayla ilgili belediyenin bir tespiti var mı yok mu ona bakılmalı, belediyenin iskânı, tespiti var mı o kıymetli. Lakin birçok bina sahibi tespit yaptırmak istemiyor, zira binası sakat çıkarsa 3 ayda tahliye etmesi gerekiyor. Mal sahibi bunu göze alamıyor. Zira insanların parası yok, bir konut almış geçip oturmuş, 2’nci bir konutu almaya gücü yetmiyor ya da katkı yapmaya gücü yok. Kimi binalarda imar durumu fazla kat vermediği için ya tıpkı binayı yıkıp tekrar ya da 1 kat fazla yapması gerekiyor ki o da ne müteahhit masrafını kurtarıyor ne maliyetini. İnsanların cebinden para ödemesi kelam konusu. Lakin vatandaş bunu ödeyemiyor. Esasen kıt kanaat geçiniyor, başını güç sokmuş bir çatı altına, yeni bir borcu ödeyecek gücü yok.”
Devletin kira yardımlarının yetersizliğine de değinen Aşa “Kontrolsüz, eski binalarda kira yardımı da olmuyor. Devletin verdiği cüzi bir şey. Kira yardımı 700-800 lira en fazla bin lira fakat bugün 3 bin- 3 bin 500’den aşağı mesken yok. Ortadaki farkı da vatandaş cebinden ödeyecek, onu da ödeyemiyor. Korkuyor konutu tespit edilip yıkılacak diye bu sefer. Onun için de mevtle kucak kucağa yaşıyor.”
FİYATLAR YÜKSELMEYE DEVAM EDECEK
Elazığ’da yaşanan son zelzelenin konut fiyatlarına yansıyacağını aktaran Aşa kelamlarını şöyle noktaladı: “Ben Beşiktaş’ta oturuyorum. Birebir sokakta 40-50 yıllık 2 oda bir salon daire 400-500 bin liraya satılıyor ancak birebir sokakta yeni yapılan bir mesken 1 milyon lira ve üzerinde. Kadıköy’de tıpkı keza. Çabucak çabucak 2 mislidir lakin, kimi bölgelerde bu 3 katına kadar çıkıyor. Sarsıntı fiyatlara yansıyacak. Elazığ’da zelzelesi öncesinde İstanbul’da sallandı. Biz de ilanlarda çabucak görmeye başladık ‘depreme güçlü mesken, zelzeleye güçlü bina, inançlı bölge, inançlı bina’ üzere bu tip özellikleri. Beşerler şu anda huzursuz olmuş durumda. O bakımdan şu anda talep oluştukça fiyatın artması manasına gelecek. Sarsıntıya güçlü meskenlerin fiyatı yükseliyor, yükselmeye devam edecek.