Gezi Davası'nın sanıkları ortasında yer alan ve Galler'de yaşayan oyuncu Memet Ali Alabora, Seyahat hareketleri, dava süreci ve yeni hayatına dair Deutsche Welle Türkçe’den Gezal Acer’in sorularını yanıtladı.
İşte o röportaj:
“GEZİ İLE İLGİLİ FİKRİM DAİMA TIPKI SEYAHAT BİRİCİK VE TEK BİR ŞEYDİ”
DW Türkçe: Seyahat parkı aksiyonları sırasında, o periyot hakkınızdaki tezlere yönelik “Tiyatroyu bu kadar ciddiye aldığınızı gösterdiğiniz için teşekkür ederim” demiştiniz. Artık müebbet mahpus cezasıyla yargılanıyorsunuz. Nasıl hissediyorsunuz?
Memet Ali Alabora: Bunu Augsburg'da Brecht'in doğum yerinde bir okulun tiyatro kulisinde soruyor olmanız daha ironik. Nitekim tiyatroyu o kadar ciddiye almış ki. Yalnızca o zamanki gazete de değil ancak artık hukuk da… Tiyatroyu bir cürüm ögesi olarak görebiliyorlar. Biz tiyatrocular, tiyatroyu konuşurken, tiyatro dünyayı değiştirir mi diye konuşuyoruz ve sonra büyük bir ümitsizliğe kapılıyoruz, “Bugün tiyatroyla dünyayı değiştirmek kolay değil, bu 1930'lar üzere değil, Brecht'in vaktinde olduğu üzere binlerce insanı etkileyen bir şey değil” diye düşünüyoruz. Lakin tahminen de bu türlü bir absürtlük tıpkı vakitte kendi sanatımıza olan inancımızı tazelemesi açısından bize güç veriyor.
O devir Seyahat Parkı protestolarına dair açıklamalarınızda, insanların ideolojilerinden arınıp birbirini anladığını, birlik olduğunu, birlikte yaşamanın mümkün olduğunu görebildiğinizi söylüyorsunuz. Bugün ne düşünüyorsunuz? Fikriniz değişti mi?
Gezi ile ilgili fikrim daima birebir. Seyahat biricik ve tek bir şeydi. Evet biz öbür bir dünyanın olabileceğine inananlar olarak dünyanın her yerinde, diğer bir dünyanın olabildiğini gördüğümüz anlar oluyor. Seyahat onlardan biriydi. O denli anlar olmasa, diğer bir dünyaya olan inancımız olmaz zati.
“İDDİANAMENİN İÇİNDE CÜRÜM TEŞKİL EDEN KENDİSİ HATA OLAN BİR TEK ŞEY YOK”
İddianamede kanıt olarak sunulan birçok şey, savcılık mütalaasında da tekrarlandı. Belgenizin ayrılması istendi. Telefon görüşmelerinden kesitler, Mısır seyahatiniz, Mi Minör oyunu, Arap Baharı'na ait açıklamalarınız üzerinden bir devleti yıkmaya çalışmakla suçlanıyorsunuz. Bunları gerçek dışı bulduğunuzu lisana getirdiniz ancak bununla yaşamak nasıl bir şey?
Çok tuhaf bir şey, aslında mizahı yapılması gereken bir şey. Ancak o kadar önemli ki mizahını yapamıyorsunuz. Bunun absürtlüğünün ölçüsü sizin kendi kurmaca bir eser yaratabilmenizden daha fazla bir absürtlük. Onun için çok zorluyor sizi. Ben uzun yıllar bunun mizahını yapmak gerekir diye düşünürken, yapamamıştım. Olayın absürtlüğü, akıl almazlığı artık onun absürt olarak ele alınıp oradan diğer bir şey çıkartılmasının bile önüne geçecek bir şey. Öteki bir isim bulmak lazım tahminen de. Bu iddianameye sürreal bile değil, hiperreal üzere bir şey bulunması gerek diye düşünüyorum. Zira iddianamenin içinde kabahat teşkil eden, kendisi hata olan bir tek şey yok.
Birbiriyle iç içe de değerlendirebilirsiniz artık sorumu. Siz Seyahat Parkı hareketlerinden sonra tehditler de almaya başladınız, kısa müddet sonra da Galler'e yerleştiniz. Artık davanın öteki sanıklarıyla birlikte değilsiniz. Osman Kavala cezaevinde. Bu size nasıl hissettiriyor?
Karmaşık hisler hissettiriyor. Osman ağabey için nitekim birden fazla vakit düzgün hissedemiyorum. Çok sıkıntı bir şey yaşadığını ve çok büyük bir haksızlık olduğunu görüyorum ve hakikaten çok üzülüyorum. Kimi vakit bir tarafıyla benim için çok geride kalmış bir şey olarak düşünüyorum ve burada, kendime yeni kurmaya çalıştığım hayatın içinde tekrar tekrar bir şeyin içine çekilmek de güç geliyor. Yani bu çok da o denli kolay ve rahat üstesinden gelinen bir şey değil. Yani kimi vakit yok saymaya çalıştığınız kimi vakit fazlaca anksiyetesiyle yaşadığınız kimi vakit küçük bir aralık olsa diğer bir şeyle meşgul olduğunuz vakit unuttuğunuz, çok karmaşık bir ruh hali aslında. Kolay bir ruh hali değil ancak.
“BAŞKA BİR TÜRKİYE'Yİ MÜMKÜN KILMANIN YOLUNU TAHMİNEN HERKESİN KONUŞMASI LAZIM”
Gezi Parkı hareketlerine binlerce yüz binlerce kişi katıldı, çok fazla da sanatçı. O dönemki sanatçı etrafınız hâlâ sizinle mi? Yalnız bırakılmışlık hissi yaşadınız mı?
Zaman vakit hissettiğim oldu. Vakit zaman çok fazla dayanak aldığım oldu. Bir sürü beşerden inanılmaz hoş kelamlar duyduğum oldu. Kimi vakit arkadaşlarımdan haber alamadığım oldu. Birçok diğer yeni arkadaşım oldu. Çok yakın yeni arkadaşlarım oldu bu vesileyle. Kendimi tahminen o kadar yakın hissetmediğim arkadaşlarım daha yakın arkadaşlarım oldu. Kendime yakın hissettiklerim kimileri daha uzak oldu. Kimileri için pek bir şey değişmedi.
Bıraktığınız ülke ile şimdiki ülke hem siyasi hem de toplumsal olarak çok değişti. İnsanın ülkesine dışarıdan bakması nasıl bir şey?
Ya çok sıkıntı bir soru. Birkaç nedenden dolayı güç bir soru. Birincisi benim bütün referanslarım istediğiniz kadar dışarıdan bakın, yakın takip ettiğinizi düşünün, ki ben her vakit yakından takip etmiyorum. Lakin natürel ki bu kadar arkadaşım, eşim dostum ve toplumsal medya varken mümkün değil, takip etmemek. Fakat ne olursa olsun bütün referanslarınız, gittiğiniz vakitten kalan referanslar. Altı yıl evvelinin referansları. Gündelik hayatın içindeki sohbetleri, gündelik hayatın içindeki ruh halini, anksiyeteyi ya da yok saymayı ya da öteki şeylerini bilmek kolay değil. Hasebiyle bu bakış altı yıl öncenin referanslarıyla bir bakış. Görünen de bunun yansıması haline geliyor. Ancak oyun üzerinden yola çıkarak şunu söyleyebilirim. Nazım Hikmet Memleketimden İnsan Manzaraları'nı yazmaya 1938 yılında başlayıp, 1941'in biraz bitişine kadar devam etmiş. Oyun Haydarpaşa Garı'nda 1941 Baharı'nda saat 15 diye başlıyor. Sonra gözümüzün önüne 60'a yakın karakter seriyor. Ve bu 60'a yakın karakterin öykülerini anlatıyor. Bu öykülerin izini sürerek, bugüne gelmeniz mümkün. 1941'in Türkiyesi'nin bugünkü Türkiye'den çok da farklı meseleler yaşamadığını, yaşadığımız sıkıntıların ve bilhassa giderek daha derinleşmiş ve uçurumlaşmış olan ikiliğin izini sürmenin ta o vakitlerden mümkün olabildiğini göreceğiniz bir izlek sunuyor Nazım. Neredeyse bir sosyolog üzere, bir toplum analisti olarak orada bir fotoğraf çekiyor. Kimi vakit çok objektif yapıyor bunu kimi vakit doğal ki kendi subjektivitesinden, kendi ideolojik gözlüğünden bakıyor alışılmış ki.
Ve oradan baktığım vakit evet natürel ki Türkiye bugün tarihinin, Cumhuriyet tarihinin en büyük yarılmalarından birini yaşıyor. Lakin bu yarılmanın izleri çok evvelce geliyor. Bugün baktığım vakit şöyle görüyorum galiba; o denli toz pembe bir vakit hiç olmadı zati bizim için. Ve diğer bir dünya mümkünü konuşurken alışılmış diğer bir dünyanın içine öteki bir Türkiye mümkün, onun içinde öbür bir İstanbul mümkün, küçülerek mahallenize kadar gidebilirsiniz. Evrensellik o denli bir şey zira. Lokal ile üniversal ortasında büyük bir bağ. Bugün burada öbür bir Augsburg'dan başlayıp, öbür bir dünyaya yanlışsız gidebilen bir şey. Orada öbür bir Türkiye'yi mümkün kılmanın yolunu tahminen herkesin konuşması lazım. Lakin bu geçmişe öykünerek bulunacak bir tartışma değil. Bu lakin geleceği tekrar kurarak yapılabilecek bir şey. Birazcık oyunu yapmak bana bunu gösterdi.
“BU OTURDUĞUM KOLTUKTAN, KULİSTEN NE DÜŞÜNDÜĞÜMÜ SÖYLEMEM ÇOK SIKINTI OLUR”
Yaşadığınız ve devam eden bu süreç kişiliğiniz ve oyunculuğunuz üzerinde tesirler bırakıyor mu? Değiştiniz mi?
Bu iki uçlu bir şey. Hem olumsuz etkilediği hem de insanı zenginleştirdiği istikametleri var. Zira öbür bir yerde diğer bir lisanda varlık çabası kurmaya çalışıyorsunuz. Ben şöyle baktım bu sürece, galiba röportajların birinde de söyledim bir yerde, daima denir ya hayata bir daha gelsem şunu şöyle yapmazdım, bir talih daha verilse bu türlü böyle etmem. E verildi… Ne istiyorsan yap. İstersen taksici istiyorsan öbür bir şey… Tamam hekim olamayabilirsin tahminen lakin öbür bir iş yapabilirsin. Restorancı olabilirsin, tiyatro direktörü olabilirsin. Ya da oyunculuğa devam edebilirsin. Mesela ben direktörlük ve yaratıcılık kısmını daha çok edebildim. Artık Galler'de beni oyuncudan daha çok tiyatro üreten biri olarak tanıyor oradaki sanatçı arkadaşlarım. Hasebiyle kendinizi yine keşfedebiliyorsunuz, referanslarınızdan sıyrıldığınız için… Zira oradaki beşerler için olumlu ya da olumsuz bir referansınız yok. Evet bir öykü anlatıyorsunuz lakin bir kıssa, onların sizi görür görmez bir fikri olmuyor. Artık siz beni görür görmez bir fikriniz var. Uygun ya da berbat… Yıllarla birikmiş bir fikir. Orada yok kimsenin bir fikri. Gidiyorsunuz, tanışıyorsunuz. Bu illa ünlü olmakla ilgili değil, sizin kendi etrafınızdaki arkadaşlarınızın da referansları vardır. İsminden bile bir referans vardır. Pardon, ne, niçin falan. Hiçbiri olmadan bir anda sıfırdan orijinal bir varoluş yaratabiliyorsunuz kendinize.
Salı günü Seyahat davasının duruşması görülecek. Karar çıkması bekleniyor. Sizin beklentiniz nedir?
Beklentim yok. Olacaklar aşikar. Bu soruya karşılık vermem için herhalde oturup saatlerce ya yazı yazmam lazım ya da öteki bir şey yapmam lazım. Ayağa kalkmam lazım. Bu oturduğum koltuktan, kulisten ne düşündüğümü söylemem çok güç olur. Bu soru bile tek başına beni germeye yetiyor. Aklımın bir tarafında Mücella var, burada Osman ağabey içeride. Orada öteki 16 kişi var içinde olanlar. Çok sıkıntı bu soruya karşılık vermem. Sıkıntı yani… Zira bir tane yanıtı yok. İçinde bir tane şeyin kapalı olduğu, katman katman, hislerin ya da duygusuzlukların yer aldığı çok karmaşık bir karşılığı var.