Küresel koronavirüs salgınında daha fazla can kaybını önlemek ve risk grubundakileri korumak için geniş çaplı tedbirler alınıyor. En çok risk altında olanlar 65 yaş ve üzerindekiler olmasına karşın Türkiye, yaşlılarını konutta tutmakta zorlanıyor. Toplumsal ara kuralı ve “Evde kal” davetlerine uymayan yaşlılar; İçişleri Bakanlığı'nın 81 ile gönderdiği genelge ile uygulamaya başladığı sokağa çıkma yasağını da dinlemiyor. Sokakların ve parkların yaşlılarla dolup taşması dikkat çekiyor.
Maltepe Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Psikoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. E. Figen Karadayı, kimi yaşlıların neden kendilerini tehlikeye atıp ısrarla dışarıya çıkmak istediklerini ve kendi sıhhatleri için konutlarında kalmalarına nasıl ikna edilebileceklerini anlattı. Doç. Dr. Karadayı’ya nazaran yaşlı, kimsesiz, okuyarak yahut çalışarak vakit geçirme imkanından mahrum kimselerin dışarıya çıkmakta ısrar etmelerinin en kıymetli sebebi yalnızlıkları… Bilhassa eğitim seviyesi düşük yaşlıların toplulukçu bir kültürün bireyleri olarak daha çok birbirleri ile konuşarak ve dışarıda dolaşarak vakit geçirme alışkanlıklarının olması ve meskende öteki oyalanacak etkinliklerinin bulunmamasının en kıymetli neden olduğunu söyleyen Karadayı, “Eğitim seviyesi yüksek olanlar konutta internet ortamında ve toplumsal medya ile oyalanıp hoş vakit geçirebilirken bu küme bu türlü imkanlara sahip değil” dedi.
Yalnız ve tek bir birey olarak ömrün hakim olduğu batı toplumlarında meskende tek başına oturup oyalanmanın daha kolay olduğunu lisana getiren Karadayı, Türkiye üzere toplu yaşamayı seven kültürlerde bunun daha güç olduğuna dikkat çekti ve konutlardaki ömrün onlar için nasıl daha eğlenceli hale getirilebileceği üzerine düşünmek gerektiğini söyledi.
“TEHLİKENİN FARKINDA DEĞİLLER”
Doç. Dr. Karadayı’ya nazaran, sokağa çıkmanın önlenememesinin en kıymetli sebeplerinden birisi de yaşlıların hayatlarının tehdit altında olmadığını düşünmeleri… “Sorunun ciddiyetine içten inanmıyorlar” diyen Karadayı, bildirilerin bu kesitin bilhassa dikkate aldığı bireyler tarafından, yüz yüze verilmesi gerektiğini söyledi. Karadayı, “Kimden geldiğine nazaran kuralı kabul eder yahut etmez. Aktif olan, kelamı dinlenen bireyler etrafındaki yaşlıları ikna etmeli” dedi.
Karadayı şöyle devam etti:
“Yaşlıların büyük kesiti internet kültürüne alışmadı. Yüz yüze etkileşim çok değerli. Telefon ya da internetten bildiriyle davete karşılık vermeyebilirler fakat akraba, tanıdık vasıtasıyla aldıkları bilgiyi gerçek kabul edebilirler. Bu nedenle 65 yaş üzeri yaşlılarımıza; yakınları, akrabaları, arkadaşları yoluyla yaklaşmak ve ikna etmek daha başarılı sonuçlar verebilecektir. Bilhassa çocuklar, dışarı çıkmakta ısrar eden anne-babalarına salgının kendileri ve temasta bulunacağı şahıslar için nasıl bir tehlike yaratabileceğini açık ve net halde anlatmalılar, yaşlıları takip etmeliler.”
“BANA BİRŞEY OLMAZ’’
Belirli bir yaşa gelmiş kimi yaşlıların ayrıyeten bir ömür kıymeti olarak kaderciliğe inanması ya da “bana bir şey olmaz” inancının da değerli rol oynadığını söyleyen Doç. Karadayı, “Evde mutsuz olmaktansa dışarıda risk almayı seçiyor. Zati risk olduğuna da inanmıyor” dedi.
Her alt kültürel kümenin farklı nedenleri olduğunu da vurgulayan Doç. Karadayı, “Bana bir şey olmaz mukadderatçı anlayışı yalnızca yaşlılarda değil, gençlerde de var. Gençler de umursamaz davranıyor. Ancak burada kıymetli olan ‘başkasına vereceği ziyanı önemsememe’ duygusudur. Bir farkındalık oluşmamış” dedi.
“SOKAĞA ÇIKMALARININ ÖNÜNE GEÇİN”
65 yaş üzeri yaşlıların büyük çoğunluğunun teknolojiyi kullanma konusunda ehil olmadığını söyleyen Karadayı, “Temel gereksinimleri karşılama açısından konutta kalabiliyorlar ancak özel gereksinimlerine sıra gelince uymayabiliyorlar. Fatura, kredi kartı ödeme üzere özel süreçleri için de bankaya gitmek gerekiyor. Her konutta bu işleri yapacak gençler de yok! Alışveriş yapmak başta olmak üzere birçok gereksinimleri var. Daha şuurlu tedbir alan yaşlılar için daha şuurlu uygulamalara fırsat tanınması gerekmektedir. Bunları çözecek bir dayanışma olmalı ki sokağa çıkmalarının bu manada da önüne geçilsin” dedi.